Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog was het communicatiemiddel bij uitstek van zowel de Belgische als Duitse overheden de zogenaamde tekstaffiche. In het geval van de Duitse affiches kan men spreken van gebods- en verbodsbepalingen waarlangs de Duitse bezettende overheid haar wil kenbaar maakte aan de lokale bevolking.

Groot-Aalst werd tijdens de Eerste Wereldoorlog ingedeeld bij het Etappengebied. Met uitzondering van Gijzegem, dat bestuurd werd vanuit de kommandantur Dendermonde, werd de stad en haar huidige deelgemeenten bestuurd vanuit de Aalsterse kommandantur.

Het stadsbestuur kreeg van de kommandantur de opdracht ervoor te zorgen dat de affiches in voldoende aantallen werden gedrukt en aangeplakt. Allicht wou het stadsbestuur alle Aalsterse drukkers van werk voorzien want in de loop der oorlogsjaren lieten zowat alle drukkerijen affiches van hun persen rollen.

Het stadsarchief van Aalst bewaart circa 1800 tekstaffiches. Daarvan zijn er iets meer dan 600 die uit gingen van het Aalsterse stadsbestuur of de kommandantur Aalst, of die gedrukt zijn te Aalst. Deze omvangrijke reeks werd in eerste instantie geïnventariseerd en beschreven. Vervolgens werd ze gerestaureerd en gedigitaliseerd. Door het toepassen van Optical Character Recognition is de collectie behalve via de beschrijvingen ook op woordniveau doorzoekbaar gemaakt.

Een typisch kenmerk van deze tekstaffiches is de mindere kwaliteit van het papier waarop deze gedrukt werden. Dankzij de restauratie, optimale bewaring in ideale omstandigheden en digitalisatie wordt de levensduur van deze uitermate interessante bron voor het dagelijkse leven tijdens de Eerste Wereldoorlog gevoelig verlengd.

De collectie die momenteel raadpleegbaar is, is evenwel niet volledig. Het is dus mogelijk dat nieuwe aanwinsten na verloop van tijd zullen toegevoegd worden.

De tekstaffiches lezen als een kroniek van 1914-1918 in Aalst. Alles komt aan bod: van de ‘Proklamatie aan het Belgisch volk’ zoals uitgesproken door koning Albert I op 4 augustus 1914 in het parlement naar aanleiding van het overschrijden van onze landsgrenzen door de Duitse legers tot de deportaties en verplichte tewerkstelling van Aalstenaars in de zogenaamde Zivil Arbeiter Batalionen (Z.A.B.) vanaf eind 1916… van de prijzen van voedingswaren tot het opeisen van goederen en grondstoffen… van het instellen van de avondklok of het verbieden van de toegang tot bepaalde herbergen voor hetzij Duitsers, hetzij Aalstenaars tot het aan banden leggen van 21 juli-vieringen.

Ook het einde van de oorlog werd aangekondigd door middel van een tekstaffiche : ‘De laatste Duitsche soldaten hebben onze stad verlaten. AALST IS VERLOST’. Met deze euforische woorden liet dienstdoend burgemeester Felix De Hert op 14 november 1918 weten dat het langverwachte einde van de vijandelijkheden eindelijk ook echt een feit was.

De tekstaffiches geven soms ook heel subtiel weer hoe het ‘gespannen’ samenleven met de Duitsers verliep. Zo lezen we op de tekstaffiche van 10 februari 1916 dat Louis De Ries uit de Leopoldstraat 55 (huidige Kattestraat) gedurende de maand februari geen eieren of boter meer mocht verkopen ‘daar de winkelierster geweigerd heeft aan een Duitsch soldaat eieren en boter te verkoopen, alhoewel zij op de toonlade ten verkoop uitgesteld waren’. Een kleine, maar daarom niet minder heroïsche verzetsdaad van een eenvoudige winkelierster die als straf kon kiezen uit 50 mark boete of 10 dagen gevangenschap.

Links boven op de affiche lezen we echter ook een korte met de handgeschreven nota van oorlogsburgemeester Jaak Van den Bergh waaruit blijkt dat er op 11 februari 1916 vanuit de kommandantur tegenbevel kwam om de affiche niet uit te plakken…
Vreesden de Duitsers een reactie van de bevolking op de bestraffing van de winkelierster of waren ze eerder beducht voor het feit dat ze door het vergrijp zelf onder de aandacht te brengen anderen op gelijkaardige gedachten zouden brengen?

Wie op de hoogte wil zijn van het reilen en zeilen in Aalst tijdens de Eerste Wereldoorlog kan niet om deze bron heen.